10 mei 21

Première theatertour en documentaire 'Rusteloze Zielen'

Medewerkers en patiënten van de Van der Hoeven Kliniek, wijkbewoners en twee theatergroepen (Stut Theater uit Utrecht en Corner Stone uit Los Angeles) maakten met kunstvakdocenten Fons Diepenmaat, Eva Luining en Petra van den Brand een groot theaterstuk. Het thema is 'Wie ben ik, en wie ben ik zonder de ander?'. Tijdens het Nederlands Film Festival werd het voor het eerst voor publiek gespeeld, bij de première van de documentaire 'Rusteloze Zielen - scènes uit de tbs'.

Beide docenten vertellen enthousiast over het maken van het theaterstuk. "Deelnemers aan het stuk leren elkaar op een andere manier kennen. Bestaande rollen vallen weg, of worden omgedraaid: een patiënt helpt bijvoorbeeld een behandelaar op weg," zegt Van den Brand. "Door te acteren, kun je veilig oefenen met resocialisatie. Je moet emoties leren aanvoelen ‒ hoe reageren je medespelers en de zaal ‒ en daarop inspelen." Luining vult aan: "Als muzikant, acteur of bijvoorbeeld tekstschrijver ontdekken deelnemers nieuwe kanten van zichzelf en ontwikkelen ze vaardigheden die in het dagelijks leven goed van pas komen. Meedoen brengt ze in beweging."

In 2020 werden acht voorstellingen gespeeld en twee debatten georganiseerd. "We keken wat ondanks corona wél kon, want de optredens zijn belangrijk voor de patiënten," vertelt Luining. "Van begin tot eind iets volbrengen en dan applaus krijgen ‒ dat hebben ze vaak nog nooit meegemaakt," legt Van den Brand uit. Tijdens debatten met patiënten en publiek werden bruggen geslagen, net als gedurende de repetities: "Het was mooi om te zien hoe er verbinding ontstond tussen patiënten en de wijkbewoners, die dit keer voor het eerst bij de productie betrokken zijn. Wederzijdse vooroordelen werden zo weggenomen."

Veerkracht
Documentairemaakster Ingrid Kamerling vroeg de patiënten die in het theaterstuk speelden om tijdens de repetities audiodagboeken bij te houden. Haar documentaire 'Rusteloze Zielen' bevat vanwege de coronamaatregelen geen beelden van de uiteindelijke voorstelling, vertelt ze. "De thema's ervan zijn echter sterk verweven met de film; patiënten waren natuurlijk ook buiten de repetities met die thema's bezig. Dat boeide me: wat gaat er in je hoofd om als de deur van je kamer 's avonds dichtgaat? Waar droom je van, wat voel je?" De documentaire werd positief ontvangen. "Tbs roept vaak negatieve associaties op, maar deze film wordt vooral gezien als een document van menselijke veerkracht."

Van den Brand en Luining werken momenteel aan nieuwe projecten rondom verbinding, waarbij patiënten en wijkbewoners in verschillende samenstellingen met elkaar aan de slag gaan. Kamerlings documentaire werd door corona korter dan gepland. Ze werkt daarom aan een langere, meer inhoudelijke documentaire, die kijkers doet nadenken over de afgronden die iedereen in het leven tegenkomt. "Zo kun je tbs niet meer buiten jezelf plaatsen; je realiseert je dat het jou ook had kunnen gebeuren."

Meer info over de documentaire vind je hier.